In het wiel van | Officials

Van judo naar wielrennen. Het lijkt een ietwat aparte switch, maar Jan Weymeersch ontdekte in zijn jeugdjaren een ontembare passie voor de koers. “Ik ging mee met een jonge renner en zag enkele officials aan het werk. Het leek me een leuke bezigheid en wilde het zelf ook proberen. Na mijn aanvraag in 1987 kreeg ik groen licht en mocht ik op zoek gaan naar een ‘wielerpeter’ die me twee jaar onder zijn vleugels nam”, zegt de 58-jarige Ninovieter. Met dertig jaar ervaring op zak deinst Weymeersch voor niets terug. “Sommige collega’s houden zich liever aan vaste taken, maar ik zie afwisselende functies net als uitdagingen. Zo bouw je respect op bij renners en ploegleiders. Ooit zei er iemand tegen me: “U bent streng, maar rechtvaardig”. Dat vond ik een zeer mooie uitdrukking. Van collega’s hoor ik ook vaak: “We zullen het aan nonkel Jan vragen”. Wel, dat vind ik heel mooi.”

Regels zijn er om op te bouwen, maar Jan weet na al die jaren de gulden middenweg te bewandelen. “Je moet het menselijke aspect laten meespelen. In eerste instantie bestaan de regels om gevolgd te worden, maar de interpretatie ervan moet in je vingers zitten. Dat ‘fingerspitzengefühl’ is nodig om te bepalen wat je kunt toelaten en hoe je tot de beste oplossing komt. Organisatoren en ploegleiders zijn zeker noodzakelijk, maar de renners blijven de belangrijkste pionnen in het hele verhaal”, vat hij mooi samen. “Als ik merk dat het er toch bovenarms opzit tussen twee renners, zeg ik direct tegen de chauffeur van de jurywagen dat hij er naartoe moet rijden. Ooit zag ik een renner een tik uitdelen in het peloton. Dan heb ik direct gezegd: “Na de wedstrijd komen jullie bij mij”. Op dat moment ga ik nooit in discussie want na de wedstrijd zijn het plots heel andere jongens. Door het een uur te laten bezinken, hebben ze vaak uit eigen beweging al contact gezocht met elkaar. Ik probeer ze ook steeds een handdruk te laten geven. Dat hoeft niet, maar de dag nadien zien ze elkaar tenslotte alweer terug. Dan geven ze spontaan aan mij ook een hand en voel je het wederzijdse respect pas echt.”

Onvergetelijke momenten heeft Jan al meermaals beleefd, maar zijn rol als official bij G-wielrenners krijgt een speciaal plekje. “Je krijgt veel respect van hen en je moet gewoon dubbel zoveel bewondering voor hen hebben. Als je ziet wat zij kunnen … De allereerste keer dat ik erbij stond, was echt een aangrijpend moment. G-renners leven met mekaar mee. Landenteams komen ’s avonds samen en delen vaak elk hun eigen verhaal. Dat is werkelijk mooi om te zien.” Wie aan het official-avontuur wil beginnen, krijgt alvast gouden raad van nonkel Jan. “Het is een wondermooie job, maar doorprik de illusie dat je direct bij de grootste renners ter wereld komt. Blijf met je voeten op de grond en start bij de eerste trede. Als je alles meemaakt, leer je veel op het pad naar de top. Mik je in het begin te hoog, dan sla je stappen over die je later zal missen. Weet je wat ook heel belangrijk is? Een partner die je 100% steunt. Ik was ooit uitgenodigd op een banket voor commissarissen en de speecher bedankte eerst onze vrouwen. Ook zij verdienen lof en dat is me altijd bijgebleven”, besluit Jan.

Met zeven jaar ervaring is Jürgen D’heer een official in opmars die al sinds zijn jeugd in de koerswereld vertoeft. “Ik heb een tiental jaar gekoerst tot bij de elites zonder contract. Het speelde al geruime tijd in mijn hoofd om official te worden, maar ik vond dat er nog te veel renners in het peloton zaten van mijn leeftijd. In 2012 ben ik er toch mee begonnen, ondanks dat er nog steeds enkelen rondreden waar ik tegen had gekoerst. Ik botste op een advertentie, besloot me voor te stellen en al snel mocht ik mijn theoretisch examen afleggen”, vertelt Jürgen over zijn eerste stappen als official. Ondertussen is hij regionaal official op de weg en nationaal in het veldrijden, maar daar kan snel verandering in komen. “Ik zou graag een trapje hoger klimmen. Daarom volg ik de cursus om het tot nationaal official op de weg te schoppen. In januari volgt het examen en daarvoor moet ik tamelijk hard studeren. Al is dat helemaal niet erg want zo verzekert het wielrennen zich van goed opgeleide officials.”

In het dagelijks leven werkt Jürgen als preventieadviseur, een taak die tot op zekere hoogte parallel loopt met de rol van een official. “Bij mijn job leren ze je dat grijs niet bestaat wanneer het over veiligheid en mensenlevens gaat. Ofwel is het wit, ofwel zwart. In het wielrennen ligt dat iets anders, maar ik probeer toch zoveel mogelijk de regels te volgen. Twee seizoenen geleden reed een streekrenner lek in zijn thuiskoers. Een ploegmaat stelde zijn wiel ter beschikking, maar eigenlijk mag dat niet. Ik zag het gebeuren en zei tegen hen: “Ofwel steek je je wiel terug en mag je doorrijden, ofwel moet ik jullie uit koers halen”. Ik besloot de reglementering te volgen en diskwalificeerde hen. Achteraf vertelden collega’s me dat ze die beslissing nooit hadden durven nemen. De regels zijn wat ze zijn, stel je voor dat die renner de koers nog zou gewonnen hebben… Daar zat ik nadien even mee, maar je moet gewoon snel en correct proberen handelen. Al is het in bepaalde scenario’s nodig om de mens in je naar voren te laten komen”, maakt Jürgen duidelijk.

Na enkele jaren in Oost-Vlaanderen is de 47-jarige official nu actief in West-Vlaanderen. Een frisse wind waarop hij zich graag laat meevoeren. “Als je tijdens het wegseizoen minstens een koers per week doet, leer je heel wat nieuwe mensen en andere wedstrijden kennen. Het blijft een hobby, maar ik zet toch graag stappen voorwaarts. Voor mij hoeft het niet steeds letterlijk rond dezelfde kerktoren te zijn. Ik wil me amuseren en de wielersport nog heel lang helpen groeien. En als je respect toont, dan krijg je dat ook terug van de renners”, vertelt hij. Official zijn is overduidelijk een prachtige stiel, maar toch houdt Jürgen soms even zijn adem in. “Het meest akelige moment is als er een wagen het parcours komt opgereden die er niet thuishoort. Dan zit je daar in de jurywagen met een heel peloton achter je wanneer er plots een tegenligger opduikt. Dat gebeurt helaas redelijk vaak in het regionale circuit en dan houd je je hart wel vast. Mijn grootste angst als official is dat er dan iets ernstigs zou gebeuren.”

Met nog vele jaren te gaan, ligt het officialpensioen van Jürgen nog veraf. Tijd zat om al zijn dromen na te jagen. “Mijn ambitie reikt niet tot UCI-commissaris. Ik hoop binnenkort te slagen voor mijn nationale examen en nog heel wat mooie wedstrijden te kunnen bijwonen.” Wij duimen alvast zodat we binnenkort weer een nationale topofficial rijker zijn!

In mijn jonge jaren ging ik steeds met de fiets naar jeugdwedstrijden in de buurt. Op een gegeven moment begon een vriend met wielrennen, en vanaf dat moment ging ik mee als zijn soigneur. Ik had de smaak echt te pakken en hield van de koers. Een collega van mijn vader was een nationale commissaris en zei: “Als Patrick zo geïnteresseerd is in de koers, waarom schrijft hij zich dan niet in als official? Dan kan hij wedstrijden van dichtbij volgen en contact houden met renners”. Uiteindelijk heb ik me kandidaat gesteld en in januari 1984 begon mijn avontuur als regionale official. Daarna ben ik stilaan doorgegroeid tot mijn rol als internationale commissaris. Daarvoor moest ik vierhonderd bladzijden studeren en heel wat vrije tijd opofferen. Nu pluk ik er wel de vruchten van want ik mag prachtige wedstrijden bijwonen die de internationale kalender sieren”, vertelt Patrick gepassioneerd.

De doorgewinterde internationale commissaris koos naast het wegwielrennen ook voor het veldrijden. Maar welke rollen moet een official in het veld eigenlijk allemaal aankunnen? “Bij de Flandriencross in Hamme vervulde ik verschillende functies. “Tijdens de eerste wedstrijden fungeerde ik als assistent van de aankomstrechter. Vanuit het juryhok aan de finish riep ik alle rugnummers af van renners die passeerden. Zo kon de aankomstrechter alles noteren. Nog een belangrijke taak bestond eruit om het aantal ronden te berekenen die de renners moesten afleggen. In de namiddag controleerde ik in de materiaalpost of alles reglementair en netjes verliep. Tot slot is het ook mogelijk dat je de 80%-regel moet controleren en toepassen. Zo voorkom je dat renners gedubbeld worden en de leiders mogelijks hinderen”, luidt het bij Patrick.

Ook op de weg is Demunter al decennia van de partij als veelzijdige official. Op zijn 57e heeft hij al elke functie bekleed, op eentje na dan. “Commissaris op de moto ben ik nog nooit geweest. Daarvoor zijn de zotte jaren gepasseerd”, lacht Patrick. “Maar ik ben wel al juryvoorzitter geweest die vlak achter het peloton volgt, Jury 2 die zich bezighoudt met demarrages en de afstand tot het peloton, Jury 3 tussen de karavaan en de geloste renners, en tot slot ook aankomstrechter. Wat ik het liefste doe? Voorzitter of Jury 2, dan zit je echt midden in de aanval.”

De ultieme droom voor de meeste officials is de Tour de France, maar slechts weinigen zien die werkelijkheid worden. “Mijn droom is om te genieten van het leven in functie van de wielersport. Voor 2020 ben ik vijf keer aangeduid als official bij wedstrijden die ik nog nooit jureerde. Na zo’n lange carrière vind ik het wel mooi om onder meer Parijs-Tours en Parijs-Bourges nog te mogen toevoegen aan mijn lijst. Al blijft het WK in Lugano van 1996 een van de mooiste momenten. Johan Museeuw greep er de regenboogtrui en ik zat op dat moment als commissaris in de eerste neutrale wagen. Ik ben bij wijze van spreken als derde over de eindmeet gebold na Museeuw. Als Belg zo’n moment meemaken, blijft toch een memorabele ervaring. Een andere mijlpaal in mijn carrière als official was mijn selectie voor de Giro d’Italiajury in 2000. Een grote ronde spreekt altijd tot de verbeelding, al is het bij die ene keer gebleven. Maar ik ben nog niet oud en versleten. Ik blijf doorgaan want een vriendelijk knikje of een sympathieke goeiedag van een renner doet steeds deugd.”