Tips | Iedereen mecanicien - Lagers invetten en vervangen

Draait je stuur niet meer zo soepeltjes? Krijg je de pedalen niet meer vlot rond? Dan is het hoog tijd om je fiets onder handen te nemen. Er zijn namelijk heel wat onderdelen die goed gesmeerd moeten worden zodat ze perfect functioneren. Zo bevat je fiets meerdere lagers die de wrijving tussen twee onderdelen verminderen zodat al jouw kracht maximale beweging oplevert. Als de lagers van je fiets niet genoeg vet meer hebben, vuil zijn of helemaal versleten, zal de wrijving vergroten. Om dat te voorkomen of verhelpen, helpen wij je op weg om alles zo gesmeerd mogelijk te laten verlopen!

OPGELET: dit stappenplan is getest met een Canyon Grail CF SL. Bij andere merken kan de werkwijze licht afwijken, maar het concept blijft grotendeels gelijk.

Test eerst of je balhoofdlagers nog goed hun werk doen. Dat doe je door het voorwiel op te heffen en het stuur naar beide kanten te draaien. Als je tijdens de beweging een korrel of ribbel voelt, zijn ze aan vervanging toe. Balhoofdlagers worden niet vaak geopend omdat ze bij klachten meestal versleten zijn. Daarbij is zo’n lager ook een delicaat stukje techniek. Als je een lager opent, moet de dichting eruit om er vet te kunnen inspuiten. Zelfs als je nadien alles weer correct assembleert, is de sluiting niet meer optimaal. Dan kunnen er kleine vuildeeltjes bij de kogels komen die de werking verminderen. Daarom gaan we enkel kijken hoe je balhoofdlagers eenvoudig vervangt en smeert zonder ze te moeten openen.

Haal eerst je voorwiel uit de vork. Voor je aan de lagers geraakt, moet je ook nog de stuurpen losmaken van de voorvork. Draai daarvoor de boutjes los zodat je de stuurpen samen met het stuur van de vorkbuis kunt tillen. Haal ook de spacers er een voor een uit en leg ze op volgorde. Trek daarna langs onderen de voorvork uit het frame zodat je ook aan de onderste lager kunt. De lagers zien eruit als ringetjes die perfect in het frame passen. Meestal kun je ze zonder gereedschap demonteren. Lukt dit niet, dan zijn ze waarschijnlijk vastgeroest. Neem dan een plat voorwerp en geef er zachte tikjes tegen zodat de lager loskomt. Wrik niet te hard zodat je het frame niet beschadigt. Als de lagers echt compleet versleten zijn, kunnen ze er zelfs in stukjes uitkomen. Hoog tijd om nieuwe te plaatsen!

Noot: als je beschikt over één van de nieuwste modellen waarbij de schakel- en remkabels intern lopen doorheen de cockpit geldt deze procedure niet.

Nu is het tijd om de lagerschalen,de plaatsen waar je lagers gaat leggen, te smeren. Reinig daarvoor eerst even de binnenkant van het frame en de lagerschalen zelf met een vod. Zorg dat al het resterende vuil verdwenen is zodat het niet tussen de lagers kruipt. De lagerschalen smeren doe je door er met een borsteltje dik vet op te strijken. Dit zal de wrijving met de andere onderdelen verkleinen, waardoor alles vlotjes beweegt. Tegelijk zorgt het vet ook voor een barrière om water weg te houden van de lager. Zonder vet is er immers altijd wat speling waar spatwater of sop tijdens het poetsen kan inkruipen. Met een laagje vet erop zullen de lagers minder snel roesten en ook minder vlug verslijten. Hoeveel vet moet je voorzien? Uiteraard geen geplamuurde laag zoals een boterham met vijf centimeter choco erop, maar ook niet zo weinig dat je er met een vergrootglas naar moet speuren. De goede hoeveelheid is tot het raakvlak met de andere onderdelen netjes bedekt is met een witte kleur.

De bovenste lager moet met de conische kant (waar de lager het breedst is) naar boven worden gelegd. De onderste leg je dan weer met de conische kant naar onder. Het lijkt een klein detail, maar check zeker dat je ze niet omgekeerd monteert. Hoewel de vorm van de lagerschalen het je al moeilijk maakt om je te vergissen. Druk de bovenste met je vingers weer netjes op zijn plaats tot hij mooi gelijk ligt. Schuif daarna de onderste balhoofdlager over de vorkbuis en plaats de voorvork weer. Eventueel mag je nog wat fijn vet smeren waar de vorkbuis overgaat in de voorvork. Zo maakt water of vuil ook hier geen kans om de lager te bereiken. Duw ertegen zodat de onderste lager er netjes in past. Neem je rijtje spacers erbij en schuif ze op hun beurt weer op hun plaats. Pak daarna de cockpit erbij en plaats de stuurpen over de vorkbuis. Draai tot slot alle boutjes weer aan met het juiste moment. Gebruik hiervoor een momentsleutel zodat je niet blijft draaien tot alles muurvast zit. Dan loop je immers het risico om de vork kapot te draaien of barsten te veroorzaken. Haal je wiel er terug bij en zorg dat je het mooi recht plaatst. Klaar!

Om goed te blijven bollen, zijn ook uitmuntende wiellagers van groot belang. Eigenlijk is het stappenplan om ze te smeren net hetzelfde als bij balhoofdlagers. Alleen kan er bij deze klus een pak meer foutlopen. Wil je je eraan wagen, dan moet je de lager met beleid uit het wiel slaan. Daarna kuis je de binnenkant van de naaf uit, doe je er een beetje dik, wit vet in en pers je er een nieuwe lager in. Let wel goed op dat je bij hydraulische schijfremmen niet in de remmen knijpt als de schijf niet tussen de remblokjes zit. Doe je dat wel, dan raken de blokjes elkaar en veren ze niet ver genoeg meer terug. Gebruik daarom voor de zekerheid een insert die je tussen de remblokjes plaatst tijdens het werken.

Maar nogmaals: wiellagers vervangen is niet de meest eenvoudige klus voor een leek. Stap hiervoor dus best naar je fietsenmaker. Dan mag je op beide oren slapen dat er niets fout loopt.

Naast lagers moet je nog een flink aantal onderdelen voorzien van een vetlaagje. Zo moet je de steekas bijvoorbeeld insmeren met fijn vet. Dit zorgt ervoor dat er geen water insijpelt. Voorts dient ook de crank gesmeerd te worden. Dit doe je met dik vet. Het press fit bottom bracket laat je wel best in je frame zitten. Als je dit jaren aan een stuk doet wanneer het eigenlijk niet nodig is, gaat je frame te groot worden en past het niet meer exact. Wat je wel nog mag invetten met dun vet, is de crankas. Zo gaat die soepel door het bottom bracket en blijft alles vlot roteren. Nu je toch aan de cranks zit, kun je ook de schroefdraad van je pedalen invetten. Hiervoor gebruik je dik vet. Nog even wat carbonvet strijken aan je carbon onderdelen zoals mogelijk de zadelpen en je bent er helemaal klaar voor. Tot slot veeg je met een vod de overtollige restanten vet overal weg en alles loopt weer als gesmeerd!